Verkeersboetes zijn goed voor de staatskas, maar duwen tegelijkertijd duizenden mensen de schulden in. Jessica van Hinthem maakte het persoonlijk mee: "Het gaat niet om het niet willen betalen. Het gaat om het niet kunnen betalen."

Merel van Rooy schrijft over het effect van boetes in haar boek De Boetefuik, dat dit voorjaar uitkomt. "Juist mensen die weinig geld hebben, worden het hardste getroffen", weet zij. Volgens Van Rooy spelen verkeersboetes een grote rol in de Nederlandse schuldenproblematiek.

'De overheid is de grootste schuldeiser'

"Er zijn 120.000 huishoudens in Nederland met een verdrievoudigde verkeersboete én problematische schulden. De overheid is gewoon de grootste schuldeiser", zegt ze.

Ze benadrukt dat hoge verkeersboetes en de aanmaningen gebruikt worden om de staatskas te spekken. "Het is de kip met de gouden eieren, maar die aanmaningen worden betaald door de kaalste kippen, door de mensen die ze het minst goed kunnen betalen."

Financieel klem

Jessica van Hinthem ondervond aan den lijve hoe het mis kan gaan. Jaren geleden verloor haar man zijn baan als internationaal chauffeur en ging als uitzendkracht aan de slag. Toen de uitbetaling van zijn salaris op zich liet wachten, kwam het gezin financieel klem te zitten.

"We dachten heel lang dat het nog wel goed ging komen, maar op den duur konden we onze vaste lasten niet meer betalen", vertelt Jessica.

Boete verdrievoudigd

Het lukte ook niet meer om de autoverzekering te betalen. Tijdens een ritje naar de tandarts met haar twee jonge kinderen liep ze tegen de lamp. "Ik reed een fuik in en kreeg een boete van zo'n 400 euro. De auto werd in beslag genomen, en ik moest 7 kilometer naar huis lopen met een baby in het autostoeltje en een peuter op mijn nek."

Ze kon de boete niet betalen en na twee aanmaningen werd de boete verdrievoudigd. "Het gaat echt heel erg hard."

Verder de afgrond in

Ze begrijpt dat een boete bedoeld is om af te schrikken: "Kijk, als je fout bezig bent geweest, dan moet je op de blaren zitten. Maar als ik de eerste boete al niet kan betalen, dan lukt me die verdubbeling ook niet en die verdubbelingen daarop al helemaal niet. Dan is het gewoon de mensen verder de afgrond in duwen."

Ze vervolgt: "Ik snap dat je mensen pijn wil doen in hun portemonnee als ze een fout begaan. Alleen mensen die in de financiële problemen zitten, raken alleen maar verder in dat web verstrikt."

Totale som hoger dan schulden

"Ik denk dat het negen van de tien keer helemaal niet gaat om het niet willen betalen. Het gaat om het niet kunnen betalen", zegt Jessica.

Ze adviseert nu beleidsmakers over hoe om te gaan met schuldenproblematiek en ziet dat het huidige systeem vaak niet werkt. "Onze totale hoofdsom aan schulden was 23.000 euro, maar de échte schuld daarvan was nog geen 6.000 euro. De rest bestaat alleen maar uit gerechtelijke kosten, incassokosten, betekenissen, aanmaningen en ga zo maar door."

'The poor pay more'

Ook André Moerman van advieswebsite SchuldInfo ziet dat er fouten in het systeem zitten. "Als je eenmaal weinig geld hebt en boetes niet kan betalen, dan worden de kosten alleen maar hoger en hoger door de kosten van de invordering en de deurwaarder."

Als voorbeeld neemt hij een boete van 300 euro van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). "Die kan na verschillende aanmaningen en deurwaarderskosten oplopen tot 2.000 euro. Dat betekent dus eigenlijk: 'The poor pay more'. Hoe minder je hebt, hoe duurder je uiteindelijk uit bent. Dat is natuurlijk bizar."

Betalingsregeling

In een reactie schrijft een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid, waar het CJIB onder valt: "De verhogingen zijn fors, maar kunnen worden voorkomen door de verkeersboete op tijd te betalen of gebruik te maken van een betalingsregeling."

Moerman erkent dat je een betalingsregeling kunt treffen als je een boete niet kan betalen, maar hij vindt dat er meer nodig is. Het CJIB en andere schuldeisers zouden bijvoorbeeld beter met elkaar moeten samenwerken, zegt hij.

'Wat is er aan de hand?'

Jessica beaamt dat. "In plaats van aanmaningen sturen zou het beter werken als iemand vraagt: 'Wat is er aan de hand waardoor je je auto niet verzekerd hebt? Spelen er nog meer problemen?'"

"En dat je dan samen kunt gaan kijken naar hoe je deze mensen uit die problemen kan halen."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."